جعفر ابن ابی‌طالب ملقب به ذوالجناحین و مشهور به جعفر طیار یکی از صحابه پیامبر اسلام بود. وی در سال پنجم بعثت که آزار و شکنجه‌هایی که کفار نسبت به مسلمانان روا می‌داشتند، به اوج خود رسیده و آنان را به ستوه آورده بود، سرکرده گروهی از مسلمانان بود که با اجازه رسول خدا به سرزمین حبشه هجرت کردند. چون مردم حبشه از اهل کتاب و به دین حضرت عیسی بودند و می‌توان حدس زد که نسبت به یکتاپرستان مهربان خواهند بود. داستان دفاع جعفر ابن ابی طالب از اسلام و مسلمین در برابر نجاشی پادشاه حبشه (هنگامی که عمروعاص برای برگرداندن آنها با هدایای بسیار به نزد پادشاه رفته و او را تحریک کرده بود) در تاریخ آمده‌است. جعفر بن ابی طالب پسری به نام عبدالله داشت که شوهر حضرت زینب بود.
وی در غزوه موته (سال هفت بعد از هجرت) رایت سپاه اسلام را داشت، تا آنکه دو دستش را بیفکندند و او با دو دست بریده سعی در برپا نگاه داشتن رایت اسلام داشت. محمد در مورد وی فرمود: «خداوند به جای آن دو دست دو بال عطا فرمود که بدانها در بهشت پرواز کند بهر جای که خواهد». وی برادر امام اول شیعیان نیز هست. قبر وی در موته است.
جعفر پسر ابی طالب نزد عبّاس پسر عبدالمطّلب تربیت شد. او سردسته مهاجرین به حبشه بود و به عنوان سخنگوی مسلمانان در نزد نجاشی برگزیده شد. او در سال ۶۲۷ میلادی در غزوه موته کشته شد. فرزندان او عبدالله بن جعفر، محمّد بن جعفر و عون بن جعفر همگی در نبرد کربلا کشته شدند.
فرزندان جعفر طیار در کربلا حضور نداشتند بلکه نوه های او که فرزندان عبدالله بودند در عاشورا حاضر بوده و کشته شدند: محمّد بن عبداللّه بن جعفر طیّار - عون بن عبداللّه بن جعفر طیّار - عبید اللّه بن عبد اللّه بن جعفر طیّار
منابع
- جلد یکم منتهی الامال
- بامداد اسلام، عبدالحسین زرّین کوب، تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۲
- اسلام‌شناسی (مشهد) علی شریعتی، تهران: چاپخش، ۱۳۸۰
- (معین، جلد پنجم صفحه ۸۱۴)
