پرسش
نحوۀ انجام تیمّم بدل از غسل و وضو را بیان نمایید؟ و تیمم بر چه چیزیهایی صحیح است؟
پاسخ
1. در تیمّم چهار چیز واجب است:
الف. نیّت، ب. زدن کف دو دست با هم بر چیزى که تیمّم بر آن صحیح است. ج. کشیدن کف هر دو دست به تمام پیشانى و دو طرف آن، از جایى که موى سر مى روید تا ابروها و بالاى بینى و بنابر احتیاط واجب، دستها باید روى ابروها نیز کشیده شود. د. کشیدن کف دست چپ بر تمام پشت دست راست، و سپس کشیدن کف دست راست بر تمام پشت دست چپ.
فتوای برخی از فقها در نحوۀ انجام تیمّم بدل از وضو و بدل از غسل چنین است:
در تیمّم بدل از غسل، قبل از اینکه پشت دستها را مسح کند، احتیاط مستحب[1] آن است که یک بار دیگر (بار دوم) دست ها را بر زمین بزند و مجدداً با آن، پشت دست راست و سپس پشت دست چپ را مسح کند.[2] و برخی دیگر از فقها این استحباب را در تیمّم بدل از وضو نیز قائل اند.[3]
2. تیمّم بر خاک و اقسام سنگها صحیح است. و بنا بر احتیاط واجب[4] در حال اختیار (که سنگ یا خاک وجود دارد) بر گچ و آهک پخته و آجر پخته و سفال و بر سنگ معدن مثل سنگ عقیق تیمّم نشود. [5]
[1]. آیت الله خامنه ای: (احتیاط واجب)؛ خامنه‌اى، سید على، أجوبة الاستفتاءات، ص 40، س 209، نشر دفتر معظم له، قم، 1424 ق.
[2]. خمینى، سید روح اللّٰه موسوى، توضیح المسائل (محشی)، ج 1، ص 386، م 701، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم، 1424 ق.
[3]. همان.
[4]. آیت الله سیستانی: (بنابر احتیاط مستحب)؛ آیت الله شبیری زنجانی: (تیمّم بر سنگ و هر چیزى که مانند سنگ با زدن دست هیچ چیزى از آن به دست نمى‌چسبد، در حال اختیار یا غیر اختیار جایز نیست و کسى که تنها سنگ در اختیار دارد، بنا بر احتیاط مستحب با آن تیمم نموده و نماز بخواند ولى باید بعداً نماز را قضا نماید. سنگ گچ و سنگ آهک حکم سایر سنگها را دارد و تیمم به جواهر؛ مانند عقیق، هر چند پودر شده باشد، جایز نیست).
[5]. ر.ک: همان، ج1، ص 379، م 685.
