ستاد اقامه نماز در یک نگاه
مقدمه:
نماز، کامل‌ترین جلوه نیایش و زیباترین چهره ستایش و بهترین صورت سپاس از خالق و خدای سرمد است که نماز را در اولویت نظام تکوین به مصداق «و ما خلقت الجن و الانس الا یعبدون» هدف آفرینش جن و انس عنوان فرموده و در نظام تشریع، سرلوحه کار همه پیامبران عظام از آدم تا خاتم قرار داده است که این را اساس دین و عماد دین‌داری دانسته‌اند.
امّا فراتر از این جایگاه نماز، وجهه اجتماعی نماز است که وظیفه‌ای مضاعف و رسالتی سنگین بر دوش حکومت یافتگان از بندگان می‌گذارد تا سیاست، رنگ خدایی به خود گیرد و قدرت در محراب عبادت، زانوی تواضع بر زمین زند و مسئولیت معاش و معاد خلق را بر دوش خود احساس کند. امید آن که کارگزاران نظام مقدس اسلامی، سطر اوّل برنامه‌های خود را با راهبرد «ما نماز را به پا می‌داریم» قرار داده، صلاح و فلاح همگان را سرلوحه امور خویش قرار دهند.
تلاش برای اقامه نماز پرشور، آکنده از اشتیاق و سرشار از معرفت که مطلع نوید بخش این حرکت سازمان یافته، با ندای رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه‌ای «مدظله‌العالی» شکل گرفته است، ستاد اقامه نماز را نیز بر آن داشت تا بر مبنای فرامین معظم‌له، تلاش‌هایی در امر اقامه نماز را به انجام رساند که شرح مختصری از آن در ادامه از محضر شما خواننده گرامی خواهد گذشت. در پایام امید می‌رود همه ما مشمول دعای حضرت ابراهیم (ع) شویم که فرمود:
«خدایا من و فرزندانم را از نمازگزاران قرارده»
تاریخچه ستاد اقامه نماز:
ستاد اقامه نماز، مؤسسه‌ای است غیردولتی که با تنفیذ مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) وتحت نظر هئیت امنایی متشکل از شخصیت‌های فرهنگی در سال ۱۳۶۹ تأسیس گردید.دفاتر ستاد اقامه نماز در مراکز استان‌های کشور و ۳۲۰ شهرستان، وظیفه ترویج و توسعه فرهنگ نورانی نماز را عهده‌دار می‌باشند.
فعالیت ستاد اقامه نماز بر پایه موارد زیر استوار است:
الف: نص صریح قرآن‌کریم:
(الذین ان مکناهم فی الارض اقاموا الصلوه و اتوا الزکاه وأمروا بالمعروف و نهوا عن المنکر) (آیه۴۱ سوره حج)
وقتی قرآن‌کریم، اولین نشانه حکومت صالحان را اقامه نماز می‌داند، جای هیچ ابهامی نیست که برنامه‌ریزی برای اقامه آن، وظیفه حکومت است‌که نیاز به بسیج امکانات و توانمندی‌های لازم برای رسیدن به اهداف نماز دارد.
ب: پیام‌های مقام‌معظم‌رهبری به اجلاس‌های سراسری نماز:
بحمد ا…تاکنون هفده اجلاس سالانه نماز با موضوعات وعناوین مرتبط نظیر”نماز و خانواده”، “نماز و رسالت دانشگاه” با مشارکت دستگاه های مختلف اجرایی مرتبط، نظیر وزارت آموزش‌وپرورش، وزارت علوم تحقیقات و فناوری و… انجام گرفته است. هجدهمین اجلاس نماز موضوع “نماز، مسجد وجوانان” و با مشارکت سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان اوقاف و امور خیریه، ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر، ستاد رسیدگی به امور مساجد، ستاد عالی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور، شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه و نیروی مقاومت بسیج برگزار می گردد.
ج : طرح جامع اقامه نماز:
شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه ۵۶۶ مورخ ۴/۵/۸۴ به منظور توسعه و تعمیق باورها، ارزش‌ها، نگرش‌ها و استقرار نظام‌های نرم افزاری و سخت‌افزاری و نظام‌های مدیریت عالی و بهبود و اصلاح امر اقامه نماز در کشور مبتنی بر سیاست‌های کلی مصوب مقام معظم رهبری، طرح جامع توسعه فرهنگ اقامه نماز را تصویب نمود.
د: آیین‌نامه ترویج و توسعه فرهنگ نماز “تصویب‌نامه هیأت وزیران:
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱/۱۲/۱۳۷۵ بنا به پیشنهاد ستاد اقامه نماز و با عنایت به توصیه‌های مقام‌معظم‌رهبری، آیین‌نامه ترویج و توسعه فرهنگ نماز را در ۲۰ ماده و ۳ تبصره تصویب و به کلیه وزارتخانه‌ها ،سازمان‌ها و مؤسسات دولتی، نهادهای انقلاب اسلامی و استانداری‌های سراسر کشور ابلاغ نمود. ضمناًً هیأت وزیران در جلسه مورخ ۲۹/۱۰/۱۳۸۱ بنا به پیشنهاد مجدد ستاد اقامه نماز دوازده بند اصلاحیه را از تصویب اعضاء گذراند .
رسالت ستاد :
۱-ترویج و توسعه فرهنگ نماز در جامعه .
۲- شناسایی زمینه ها ، ضرورت ها و ظرفیت های جامعه در ارتباط با نماز.
۳- تولید فکر ، تصمیم و برنامه ، نهاد سازی و ظرفیت سازی در جهت تحقق اهداف مورد
نظر.
۴-حمایت و پشتیبانی معنوی از فعالیت های مرتبط با ترویج و توسعه فرهنگ نماز.
۵- برنامه ریزی ، نظارت و ارزیابی فعالیت دستگاه های اجرایی در امر اقامه نماز.
۶-ارزیابی مستمر وضعیت اقامه نماز در جامعه و ارائه نتایج آن به نهادهای مسؤول.
چشم انداز ستاد :
۱-تلاش در جهت تحقق آیه کریمه « الّذین اِن
مَکَّناهُم فِی الاَرضِ أقامـُوا الـصَّلوه »
۲-تأثیر گذاری در حوزه ی راهبردی و نهادینه شدن
امر نماز در مأموریت دستگاه های فرهنگی و آموزشی.
۳-افزایش مستمر آگاهی مردم نسبت به آثار ، آداب و
احکام نماز و نقش ها و مسؤولیت های خود.
۴-دسترسی آسان آحاد مردم به مساجد و فضا های مناسب
برای اقامه نماز.
۵-اقامه با شکوه نماز های جماعت و جمعه در جامعه.
۶-درونی شدن امر نماز در آحاد جامعه به ویژه نسل
نو .
۷-کاهش مستمر عوامل تضییع کننده نماز در جامعه.
اصول راهنمای ستاد :
۱-حرکت در چارچوب منویات مقام معظم رهبری (مدظله
العالی).
۲-بهره گیری از دیدگاه های صاحب نظران و نتایج
تحقیقات علمی در نظام برنامه ریزی و اجرا.
۳-جلب همکاری و مشارکت مردم و نهاد ها و سازمان ها
در اجرای برنامه ها و فعالیت ها.
۴-بهره گیری از شیوه های ارشادی و تشویقی و پرهیز
از شیوه های آمرانه و حاکمانه.
۵-حفظ روحیه ی نهادی و صبغه فرهنگی و اجتناب از
ورود در فعالیت های اقتصادی.
معاونت برنامه ریزی، نظارت و ارزیابی دستگاهها:
این معاونت با الهام از پیام مقام معظم رهبری به سیزدهمین اجلاس سراسری نماز در ساختار ستاد ایجاد شد و مأموریت اصلی آن، برنامه‌ریزی برای استفاده مؤثر از دستگاههای اجرایی به ویژه دستگاههای فرهنگی و آموزشی در جهت توسعه فرهنگ نماز است.
۱ ـ حوزه برنامه ریزی: برنامه‌ریزی برای دستگاههای اجرایی در کمیته راهبردی انجام می‌شود. بدین‌ترتیب که پس از شناسائی خلأها و فاصله‌ها بین وضع موجود و وضع مطلوب (چشم انداز) و تحلیل آنها، راهبردهای مؤثر تعیین و متناسب با مأموریت ذاتی دستگاهها از آنان خواسته می‌شود نسبت به تدوین و اجرای برنامه‌های مفید و مؤثر اقدام نمایند. رویکرد اصلی ستاد، تأثیرگذاری در حوزه راهبردی و نهادینه شدن امر نماز در مأموریت دستگاههای فرهنگی آموزشی است.
۲ ـ حوزه نظارت: افرادی به عنوان ناظر با مراجعه به دستگاههای اجرایی در مرکز و استان‌ها، مطابق شیوه نامه‌ای مستقل، از میزان پیشرفت برنامه‌ها اطلاع یافته و گزارشی از آن برای آگاهی هیأت داوری، تنظیم و ارائه می‌شود.
۳ ـ حوزه ارزیابی: بر اساس برنامه‌های اعلام شده از سوی دستگاهها و نیز گزارش نظارتی ستاد، عملکرد دستگاهها بطور جداگانه در سطح مرکز و استان‌ها در چارچوب یک نظام ارزیابی در هیأت‌هایی مورد بررسی قرار می‌گیرد و ضمن اعلام نتایج ارزیابی در اجلاس سراسری نماز، بازخورد نتایج نیز به منظور بهبود عملکرد به دستگاهها ارائه می‌گردد. گفتنی است رویکرد ستاد در این بخش، توجه به نتایج و دستاوردهای حاصل از اجرای برنامه‌های مرتبط با نماز است.
برخی فعالیتهای دستگاهها:
ـ احداث، تعمیر و تجهیز نمازخانه‌ها متناسب با تعداد کارکنان و مراجعه کنندگان.
ـ تمهیدات برای اقامه نماز جماعت در محل دستگاه.
ـ اجرای برنامه‌های متنوع فرهنگی، آموزشی برای ارتقاء دانش و بینش کارکنان.
ـ بازنگری متون کتب درسی و درج احکام، فلسفه و معارف نماز.
ـ طراحی و اجرای برنامه آموزش عملی نماز برای نوجوانان مکلف.
ـ طراحی و اجرای جشنواره‌ها، مسابقات و نمایشگاههای فرهنگی.
ـ اجرای طرح مرجع‌شناسی و آشنایی با مراجع تقلید برای نوجونان.
ـ تولید و پخش برنامه‌های آموزشی احکام و معارف نماز در رسانه ملّی.
ـ توجه به موضوع نماز در برنامه‌های پر بیننده شبکه‌های سیما.
ـ احداث، تعمیر و تجهیز نمازخانه‌های بین‌راهی کشور.
ـ تنظیم برنامه حرکت قطارها، اتوبوسها و هواپیماها با اوقات نماز.
معاونت فرهنگ، آموزش و پژوهش:
علی‌رغم تلاشهای پراکنده برخی نهادهای فرهنگی در حوزه نماز، موانع، کاستی‌ها و آسیب‌های بسیاری فراروی برنامه‌ریزان و مخاطبان آن برنامه‌ها وجو داشت. در عرصه تألیف و نگارش، تعداد کتب نماز برای کودکان و نوجوانان از تعداد انگشتان دست تجاوز نمی‌کرد. در عرصه تحقیق و پژوهش حتی تحقیقات کتابخانه‌ای، وضعیتی بهتر از کتاب وجود نداشت و در زمینه‌های دیگر نیز، وضع به همین منوال بود. از این رو تصمیم گرفته شد تا به منظور جبران کاستی‌ها و پاسخگوئی به نیاز عموم بویژه نسل نو، زمینه انجام اقدامات مؤثر فرهنگی، آموزشی و پژوهشی با موضوع نماز در جامعه فراهم آید. مطالعه و برنامه‌ریزی برای تعیین اولویت‌ها و ضرورتهای پژوهشی، انجام نحقیقات بنیادی و کاربردی درباره نماز، انجام نظرسنجی از برنامه‌های نمازی، ارائه خدمات اطلاع رسانی و پژوهشهای کتابخانه‌ای برای محققان، ارائه خدمات حمایتی از آثار مکتوب، پایان‌نامه‌های دانشجویی، فیلم کوتاه، انیمیشن، طراحی و اجرای دوره‌ها و کارگاههای مختلف آموزشی با مخاطبان مختلف و… از جمله وظایف و مأموریتهای این معاونت می‌باشد.
مهم‌ترین برنامه‌های فرهنگی و آموزشی:
ـ مسابقه کتابخوانی عمومی
ـ مسابقه مکاتبه‌ای نمازشناسی
ـ مسابقه نویسندگان جوان و جوانان نویسنده
ـ فراخوان بهترین روش‌های ترویج اقامه نماز
ـ نشستهای خانواده، دانش‌آموزی و دانشجویی
ـ همایش هم اندیشی هنرمندان متعهد دینی
ـ اقامه نماز ظهر عاشورا و مناسبتهای ملی، مذهبی
ـ انتشار فصلنامه نیایش
ـ انتشار دهها عنوان بروشور نماز در تیراژ بالا
ـ جلب مشارکت نهادهای پژوهشی
ـ ارائه خدمات مشاوره‌ای و کتابخانه‌ای به محققان و مراجعان
ـ ایجاد و توسعه کتابخانه تخصصی در مراکز استان‌ها
ـ گردآوری و ارزیابی پژوهشهای انجام شده در کشور در حوزه آسیب شناسی نماز
ـ کارگاه آموزشی مدرسین آموزش خانواده
ـ دوره آموزشی مربیان مهدهای کودک
ـ کارگاه آموزشی الگوهای موفق
ـ دوره آموزشی مروجان فرهنگ نماز
ـ دوره آموزش مداوم فعالان اجرائی نماز
